Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi (Dr), Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET KAPUSIZOĞLU
Danışman: Ahmet Karadağ
Özet:
Vatandaşlık Okuryazarlığı Ölçeği, bireylerin vatandaşlık konusundaki bilgi ve ilgi
düzeyi ile hak arama özgürlüklerini kullanabilme ve bunu eylemlere dönüştürebilme
yeterliliklerini ölçmeye yönelik geliştirilmiş bir ölçektir.
Ölçekte yer alan ifadeler, yapılandırılmamış görüşme ve literatür taraması sonucu
diğer ölçeklerden yararlanılarak oluşturulmuştur. Pilot uygulama sonucunda 34 maddelik
likert tipi ölçek formu oluşturulmuş, Türkiye’de yaşayan 18 yaş üstü Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşı 1081 birey çalışmaya dâhil edilmiştir. Vatandaşlık Okuryazarlığı
Ölçeği uzman değerlendirmesinden geçirilerek kapsam geçerliliği sağlanmış, yapı
geçerliğini sağlamak amacı ile açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri yapılmıştır.
Analiz sonuçlarında Vatandaşlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin toplam varyansın
%65,573’ünü açıklayan 4 faktör altında toplanan 29 ifadeden oluştuğu görülmüştür.
Açıklayıcı faktör analizinin ardından maddelerin ayırt edici özelliğini belirlemek için alt
grup üst grup ortalama puanları için t testi yapılmış, her bir maddenin ölçek ile olan
ilişkisini ortaya çıkarmak amacı ile de madde korelasyon katsayıları hesaplanmıştır.
Bağımsız örneklem t testi sonuçlarına göre bütün maddelerin anlamlılık düzeyi 0,000
bulunmuş, madde korelasyon katsayılarının ise 0,25’ten büyük olduğu görülmüştür.
Vatandaşlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin faktörleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak için
Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Analizi yapılmış, faktörler arasında ve
faktörlerin her birinin ölçeğin tamamı ile pozitif yönde anlamlı ilişki içerisinde olduğu
görülmüştür. Açıklayıcı faktör analizi sonrası doğrulayıcı faktör analizi yapılmış ve
modelin uyum iyiliği indeksleri incelenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda
uyum iyiliği değerleri; χ2 =1430,423; df=363, p= .000; χ2/df= 3,941; RMSEA= 0,052;
SRMR = 0,051; GFI=0,912; AGFI=0,901; TLI= 0,944; CFI=0,950; IFI= 0,950;
NFI=0,934; RFI=0,926 olarak bulunmuştur. Bu değerlere göre Vatandaşlık Okuryazarlığı
Ölçeği’nin CFI ve IFI için mükemmel uyum, χ2/df, RMSEA, SRMR, GFI, NFI ve RFI
için iyi uyum gösterdiği anlaşılmıştır.
Vatandaşlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin güvenirlik analizleri de yapılmış, Cronbach
Alpha değerleri hesaplanmıştır. Buna göre; 29 maddelik ölçeğin tamamının Cronbach
Alpha katsayısı 0,931 olarak bulunmuştur. Ölçeği oluşturan alt boyutlar açısından Bilgi
vii
faktörü için 0,925; İlgi faktörü için 0,909; Eylem Faktörü için 0,888; Hak Arama faktörü
için 0,922 Cronbach Alpha değerlerine ulaşılmıştır. Elde edilen tüm sonuçlar geliştirilen
Vatandaşlık Okuryazarlığı Ölçeği’nin, bireylerin vatandaşlık okuryazarlık düzeylerini
ölçmeye yarayan geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir.