Ortaokul Bilimsel Araştırma Proje Etkinliklerinin Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi Yetkinlikleri Açısından İncelenmesi

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HÜSEYİN EMRE SELÇUK

Danışman: Mustafa Akdağ

Özet:

Bu araştırmada; 4006-TÜBİTAK bilim fuarı çalışmaları ile Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi anahtar yetkinlikleri arasındaki ilişkileri ortaya koymak, fuar sürecini değerlendirmek amaçlanmıştır. Eş zamanlı çeşitleme deseninde karma bir yöntemle yürütülen çalışmada, nicel boyutta kullanılan nedensel karşılaştırma deseni, nitel boyutta durum çalışması deseni ile desteklenmiştir. Adıyaman ilinde 2021 yılında bilim fuarı etkinliği düzenleyen 20 devlet okulunda proje geliştiren 864 öğrenci ve 187 danışman öğretmen nicel süreçte tabakalama yöntemiyle; bu örneklemde 20 öğrenci ve 20 öğretmen nitel süreçte amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve maksimum çeşitlilik örnekleme teknikleri ile belirlenmiştir. Araştırmacı tarafından hazırlanan öğrenci ve öğretmen görüşleri anketleri ile toplanan nicel veriler frekans-yüzde ve kay-kare bağımsızlık testleriyle analiz edilirken, nitel veriler; yarı yapılandırılmış öğrenci ve öğretmen görüşme formları ile toplanıp betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir.

Nicel bulgularda; öğrenci ve öğretmenlere göre Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi yetkinliklerine ilişkin tüm alanlarda ve ilgili becerilerde bilim fuarının öğrencilere önemli katkılar sağlayan destekleyici bir etkinlik olduğu değerlendirilmiştir. Öğrenci görüşlerinde yetkinlikler için; inisiyatif alma ve girişimcilik algısına yönelik katkılar, beceriler için ise; düşüncelerini sözlü olarak ifade etmeye ve okul içerisindeki etkinliklere katılma isteğini arttırmaya yönelik katkılar dikkat çekmektedir. Öğretmen görüşlerinde yetkinlikler için; anadilde iletişimde, becerilerde ise takım çalışması alışkanlığı kazandırmada sağlanan katkılar ön plana çıkmaktadır. Yabancı dilde iletişimde ise diğer alanlara göre öğrenci ve öğretmen görüşerinde daha düşük katkılar ortaya koyulmuştur.

Öğrenci görüşlerinde cinsiyet değişkenine göre yapılan karşılaşırmalarda; “anadilde iletişim”, “öğrenmeyi öğrenme”, “sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yeterlilikler” ile “inisiyatif alma ve girişimcilik algısı” alanlarında bazı becerilerde tespit edilen anlamlı farklar ile kız öğrenciler daha olumlu yaklaşım sergilemiştir. Sınıf düzeyine göre yapılan karşılaştırmalarda “yabancı dilde iletişim”, “dijital yetkinlikler”, “öğrenmeyi öğrenme”, “sosyal ve vatandaşlıkla ilgili yeterlilikler” ve “kültürel farkındalık ve ifade” alanlarında bazı maddelerde görüş farklarının anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmış, 5. ve 6. sınıf düzeyinde daha olumlu görüşler ortaya koyulmuştur. Proje alanında ise öğrenmeyi öğrenme” ve “inisiyatif alma ve girişimcilik algısı” dışında tüm yetkinliklerde bazı maddelerde görüş farklarının anlamlı olduğu tespit edilmiştir.

Öğretmen görüşlerinde cinsiyet değişkeninde “yabancı dilde iletişimde” anlamlı fark görülmüştür. Branş değişkenine göre “anadilde iletişim” ve “kültürel farkındalık ve ifade” dışında tüm alanlarda bazı becerilerde görüşlerin istatistiksel açıdan anlamlı bir şekilde değiştiği saptanmıştır. Bu maddelerde sayısal alan öğretmenlerinin daha olumlu görüşleri ön plana çıkmaktadır. Görev alma sayısı değişkenin ise görüşlerde anlamlı bir etkisi saptanmamıştır.

Nitel bulgularda öğrencilere katkıların Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi yetkinlikleri ile örtüştüğü, nicel sonuçların desteklendiği görülmüştür. Öğretmenlerde; mutluluk, özgüven ve mesleki doyum gibi kişisel ve mesleki katkılar; iş birliği, sosyalleşme gibi olumlu etkiler görülmüştür. Bilim fuarında görev alma amacında; öğrenciler, kendini geliştirme, topluma fayda amacı ve bilimsel merak duygusuyla, öğretmenler ise, daha çok öğrencilere katkı sağlamak için görev almıştır. Eksiklikler ve sorunlarda; organizasyon, sunum alanı, fiziksel imkân yetersizlikleri tespit edilmiş ve öneriler bu doğrultuda yapılmıştır. Araştırmada ulaşılan sonuçlar doğrultusunda, anahtar yetkilikler ve proje çalışmaları çerçevesinde uygulamalara ve gelecekteki araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.