Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilgisi Öğretmenliği (Yl), Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ÖZNUR İKİKAT
Danışman: Nail İlhan
Özet:
Bu çalışma ile fen bilimleri öğretmenlerinin eleştirel düşünmenin doğasına yönelik görüşlerini tespit etmek, ortaokul öğrencilerine yönelik Fen Bilimleri Eleştirel Düşünme Beceri Testini (FEDB-Testi) geliştirmek ve öğrencilerin fen bilimleri eleştirel düşünme becerilerinin demografik özelliklerine (cinsiyet, sınıf seviyesi, karne notu, kardeş sayısı, anne eğitim seviyesi, baba eğitim seviyesi) göre nasıl değiştiğini incelemek amaçlanmıştır. Bu çalışmada, yöntem olarak karma desenler arasında yer alan keşfedici sıralı desen kullanılmıştır. Araştırmanın nitel kısmı, 10 fen bilimleri öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin görüşleri; "Eleştirel Düşünme Becerisinin Tanımı", "Eleştirel Düşünme Becerisine Sahip Öğrenci Özellikleri", "Eleştirel Düşünme Becerisinin Ölçülmesi", "Fen Bilimleri Dersi ile Eleştirel Düşünme Becerisi İlişkisi" ve "Fen Bilimleri Dersinde Eleştirel Düşünme Becerisinin Ölçülmesi" temaları altında içerik ve betimsel analiz ile incelenmiştir. Çalışmanın nicel kısmı FEDB-Testinin geliştirilmesi ve tarama çalışması olarak gerçekleştirilmiştir. FEDB-Testinin geliştirilmesinde pilot uygulamada 96 ortaokul öğrencisinden, tarama çalışması uygulamasında ise 300 ortaokul öğrencisinden veri toplanmıştır. FEDB-Testinin geliştirilmesi ve tarama çalışması için veriler Malatya ilinde rastgele belirlenen okullarda elde edilmiştir. FEDB-Testi geliştirilmesinde madde analizleri, faktör analizi ve güvenirlik analizleri yapıldıktan sonra, test 17 maddeden oluşturulmuş olup, çoktan seçmeli ve açık uçlu sorular içermektedir. FEDB-Testi için güvenirlik katsayısı 0.893 olarak hesaplanmıştır. FEDB-Testi eleştirel düşünme boyutları, PISA fen okuryazarlığı genel içerik alanı ve fen bilimleri dersi öğretim programına göre hazırlanmıştır. Ortaokul öğrencileri için FEDB-Testi kullanılarak yapılan tarama çalışması sonucunda, 7. sınıf öğrencilerinin 8. sınıf öğrencilerinden FEDB-Testi ortalamalarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan öğrencilerin FEDB-Testi sonuçları cinsiyet, anne eğitim seviyesi ve baba eğitim seviyesi açısından anlamlı olarak farklılaşmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Çalışmada elde edilen diğer bir bulgu ise, karne dönem notu ile öğrencilerin FEDB puanları arasında düşük düzeyde ve pozitif yönde anlamlı ilişkinin olduğudur. Diğer taraftan, kardeş sayısı ile FEDB puanları arasında çok düşük düzeyde ve negatif yönde anlamlı ilişki ortaya çıkmıştır.