Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İnönü Üniversitesi, Güzel Sanatlar Ve Tasarım Fakültesi, Müzik, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MEHMET ZEKİ GİRAY
Danışman: Onur Zahal
Özet:
Göksel Baktagir, Kânuni Ömer Efendi, Âmâ Nâzım Bey, Kânuni Hacı Arif Bey, Vecihe Daryal, Erol Deran'dan sonra kanun icrasına getirdiği yenilikler ve çalım tekniği bakımından ekol olarak görülen, artık unutulmaya yüztutmuş Türk saz mûsikîsi formlarını yaptığı beste çalışmalarıyla yeniden canlandıran, birçok kanuni ve besteciye ilham olmuş ve yol göstermiş önemli bir kanun icracısı ve bestekârdır. Bu çalışma Baktagir'in taksimlerinde kullandığı makamların seyir anlayışını tespit etmek, kullandığı çeşniler, dörtlü ve beşlileri ortaya koyarak Arel-Ezgi-Uzdilek nazari sistemiyle karşılaştırmak amacı ile yapılmıştır. Çalışma, Göksel Baktagir, taksim ve kanun sazı ile ilgili literatürün taranması ve mevcut durumun ortaya koyulması sebebi ile "betimsel" bir araştırmadır. Verilerin çözümlenme aşamasında içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışma, tarihi araştırma ve müziksel analiz yaklaşımları temel alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi Göksel Baktagir'in hayatı ve taksimlerine ilişkin ulaşılabilen 15 taksimden oluşmuştur. Kendisiyle yapılan ön görüşme neticesinde albümlerinde yaptığı bütün taksimler tek tek ele alınmış, makamsal niteliği olan 15 taksim belirlenerek incelemeye alınmıştır. Verilerin makamsal analiz aşamasında örneklemi oluşturan taksimler, makamsal analiz, seyir, çeşni ve asma kalışlar bakımından teknik analizlerine yer verilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; Göksel Baktagir'in taksimlerindeki makam anlayışının, makam ve seyir kavramları bakımından anlaşılmayan olgulara yol göstereceği, taksimlerdeki makam işleniş şekillerinin makamların hem tanımlanabilir hem de anlaşılabilir olmasına yarar sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırma sonucunda; problem ve alt problemlere ilişkin elde edilen bulgular ile bu bulguların değerlendirilmesi şeklinde oluşan sonuçlar sunulmuştur. Göksel Baktagir'in kendi öğrencilik döneminde aldığı nazari anlayışların çerçevesinde makamlardaki seyir anlayışı, durak-güçlü ilişkisi, asma kalışları, kullandığı çeşniler ve genişlemeler tespit edilmiştir. Aldığı eğitim ile taksimlerin seyir özellikleri arasında Arel-Ezgi-Uzdilek nazariyatına göre bir mukayese yapıldığında ise büyük ölçüde örtüşme sağlandığı tespit edilmiştir.