Benzimidazol-2-Selenon Bileşiklerinin Sentezi Karakterizasyonu ve Enzim İnhibisyon Etkileri

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İnönü Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Tıbbi Hizmetler Ve Teknikler, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Sultan ÖZEL

Danışman: Aydın Aktaş

Özet:

Farmakofor, bir molekülün biyolojik aktivitesinin temelini oluşturan yapısal ve stereokimyasal unsurları ifade eder. İlaç keşif sürecinde, moleküler yapılarının belirli hedeflerle etkileşim potansiyelini anlamak, etkin ve güvenli tedavi edici maddelerin geliştirilmesinde kritik öneme sahiptir. Bu bağlamda, organik ve organometalik bileşiklerin farmakofor özellikleri hem temel bilimler hem de uygulamalı araştırmalar açısından önemli bir yer tutmaktadır.

Organik bileşikler, karbon atomlarının çoğunlukla hidrojen, oksijen, azot ve diğer elementlerle birleşimiyle oluşan moleküllerdir. Farmakofor özellikleri, genellikle bileşikteki fonksiyonel grupların varlığı ve konumuna bağlıdır. Örneğin, hidrojen bağları kurabilen -OH grubu, birçok biyomolekülle etkileşime girerek organizmadaki spesifik hedeflere bağlanabilir. Aromatik bileşiklerin varlığı ise, moleküllerin hidrofobik etkileşimlerdeki rolünden dolayı farmakodinamik özelliklerini etkileyebilir.

Organoselen bileşikleri, selenyum atomlarının karbona bağlı olduğu moleküllerdir ve son yıllarda farmakoloji alanında önemli bir ilgi odağı haline gelmiştir. Selenyum, biyolojik sistemlerde önemli roller oynayan bir elementtir ve organoselen bileşikleri, çeşitli biyolojik aktiviteleri sayesinde ilaç geliştirme süreçlerinde potansiyel taşımaktadır. Organoselen bileşikleri, farmakofor özellikleri açısından önemli bir yelpazeye sahip olup, biyolojik aktivite potansiyeli ile ilaç geliştirme süreçlerinde umut vaadeden bileşiklerdir. Antioksidan, antikanser, antibakteriyel ve antifungal aktiviteleri ile dikkate değer etkiler sunan bu bileşiklerin derinlemesine incelenmesi, önemli tıbbi uygulamalara ve tedavi stratejilerine yol açabilir. Gelecek araştırmalar, organoselen bileşiklerinin mekanizmalarını daha iyi anlamaya yönelik olmalı ve potansiyel farmasötik uygulamalarını keşfetmelidir. Bu sayede, organoselen bileşiklerinin sağlık alanındaki katkıları artırılabilir. Bu tez kapsamında, organoselen bileşiklerinin enzim inhibitör özellikleri ve bunların biyolojik aktivite üzerindeki etkileri ele alınacaktır.

Bu tez kapsamında yapılan çalışmalar:       

1)     17 tane organoselen bileşiği olan bezimidazol-2-selenon (NHC-Se) bileşikleri (1-7) sentezlenmiş ve yapıları uygun spektroskopik yöntemler ile karakterize edilmiştir.

2)     Tüm NHC-Se bileşiklerinin (1-7) yapıları ¹H NMR, ¹³C NMR ve FTIR spektroskopik yöntemlerin yanında elemental analiz tekniği kullanılarak karakterize edilmiştir.

3)     Tüm NHC-Se bileşiklerinin (1-7) karbonik anhidraz (CA) enzim inhibisyon etkileri incelenmiştir.

4)     Tüm NHC-Se bileşiklerinin (1-7) asetilkolinesteraz (AChE) enzim inhibisyon etkileri incelenmiştir.