Akademik Veri Yönetim Sistemi
International Symposium of Economics Finance and Econometrics, Çanakkale, Türkiye, 18 - 19 Haziran 2022, ss.116-125
Küreselleşme sürecinde teknoloji ve bilişim alanında yaşanan gelişmeler, ekonomik faaliyetin birçok alanında
dijital yeterlilik gereksinimlerini arttırmış, dijital dönüşüme ekonominin her alanında uyum sağlanmasını zorunlu
hale gelmiştir. Bu çerçevede özel ekonomi bölgeleri olarak da ifade edilen üretim, alım-satım, bakım-onarım,
montaj-demontaj, bankacılık, sigortacılık gibi alanlarda faaliyet gösteren serbest bölgelerin teknolojik
gelişmelere uyum gösterecek ve ihracatı arttırma, ithalatı kolaylaştırma, istihdamı arttırma, teknoloji transferleri
sağlama gibi amaçlarla ekonomik kalkınmanın sağlanması amacına hizmet edecek yeni bir form kazanması
gündeme gelmiştir. Birçok teşvik ve destek politikalarıyla ayrıcalıklı niteliğe sahip bu bölgelerin katma değeri
yüksek, inovasyon ve teknolojiye dayalı yatırımları çekmesi, dijital dönüşümle ortaya çıkan teknolojik mal ve
hizmetlerin ihracatını arttırıp bu alanlarda nitelikli personel yetiştirilmesi gibi amaçlarla Ticaret Bakanlığı
tarafından “İhtisas Serbest Bölgeler Projesi” hayata geçirilmiş ve 1990 yılında kurulan Atatürk Havalimanı
Serbest Bölgesi’nin statüsü 8 Haziran 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile değiştirilerek İstanbul
İhtisas Serbest Bölgesi ilk ihtisas serbest bölgesi olarak ilan edilmiştir.
Dijital dönüşümün lojistik öneme sahip serbest bölgeler ve bu bölgelerdeki faaliyetler üzerindeki etkisi
çerçevesinde ihtisas serbest bölge oluşumunun temel alındığı bu çalışmada, ihtisas serbest bölgelerinin kuruluş
amacı, bu bölgelere tanınan destek ve teşvikler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda çalışma iki temel
soru üzerinde kurgulanmıştır. Bunlardan ilki özel ekonomi bölgelerinden biri olan ihtisas serbest bölgesi bugün
içerisinde bulunduğumuz Endüsri 4.0’ın gereksinimlerine ne kadar cevap verebilmektedir? Bir diğer soru ise
Türkiye’de yıllar içerisinde serbest bölgelerden beklenen başarıların gerçekleştirilmesi için ihtisas serbest bölgesi
fırsat penceresi sunabilir mi? Söz konusu soruların cevapları için literatür taramasından elde edilen ikincil veriler
kullanılarak değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Dijitalleşme, Dördüncü Sanayi Devrimi, Serbest Bölgeler, İhtisas Serbest Bölgeler.