Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tıbbi Cihaz Ve Malzemeler, Prof. Dr. Nilgün Bozbuğa,Prof. Dr. Cengiz Yakıncı, Editör, Üniversite Yayınları, Malatya, ss.87-92, 2019
Doç. Dr. Hakkı ULUTAŞ
GÖĞÜS CERRAHİSİNDE KULLANILAN TIBBİ MALZEME VE CİHAZLAR
“Alet İşler El Övünür” sözünün önemi cerrahi branşlarda daha fazla hissedilmektedir. Cerrahi disiplinlerde bir çok malzeme kullanılmaktadır. Kullanılan bu malzemeler hem cerrahın işini kolaylaştırmaktadır, hem ameliyat süresini kısaltmakta hem de hastanın cerrahi risklerini azaltmaktadır. Özellikli ve nitelikli operasyonlar yapılan göğüs cerrahisinde bu malzemelerin kullanımı bir kat daha önemli olmaktadır. Uzun yıllardır standart kullanılan konvansiyonel aletlerin yanında, son yıllarda göğüs cerrahisi alanındaki endoskopik aletlerin kullanımı hızla artmıştır.
Toraks Tüpü ve Kapalı Su Altı Drenaj Sistemi
Plevral aralıktaki sıvı ve/veya havanın drene edilmesi amacıyla interkostal aralıktan plevral boşluğa yerleştirilen tüp ya da kateter, kapalı su altı drenaj sistemi ile dışarı ağızlaştırılır. Göğüs cerrahisi pratiğinde en sık kullanılan ve hayat kurtarıcı bir malzemedir. Özellikle tansiyon pnömotoraks ve hemotoraksta çok acil müdahale için gerekli bir malzemedir. Bunlarıa ek olarak plevral efüzyon, ampiyem, şilotoraks ve tüm pnömotorakslarda yapılan tüp torakostomisi işleminin en önemli parçalarıdır. Toraks tüpünün farklı çapta (8 Fr-36 Fr) çeşitleri vardır ve 50 cm uzunluğundadır. Drenajın kolay sağlamaya uygun uçlarında delikleri ve radyoopak çizgisi vardır. Pulmoner drenaj sistemi erişkin ve pediatrik boyları (PDS 2000 cc ve 700 cc), hava çıkışına müsade eden, dışarı açılan deliği vardır. Şişeye bağlantı hortumunda intraplevral işlemler için olanak sağlayan kapak sistemi bulunmaktadır (Resim 1).
Toraks Kateteri (Torasentez Seti)
Daha çok plevral efüzyon boşaltılması ve drenajı için kullanılır. Toraks tüpüne göre daha az invaziv ve intraplevral tedavi uygulaması için uygun ara aparatları ve kapakçık sistemi vardır. Drenajların toplandığı ve takip edildiği bir torbası bulunmaktadır (Resim 2). Plevral efüzyon, minimal hemotoraks, parapnömonik efüzyon, cerrahi sonrası efüzyonlarda, şilotoraksta endikasyonu vardır.
Çift Lümenli Endobronşiyal Tüp (ÇLEBT)
Çift lümenli endobronşiyal tüp ile entübasyon, tek akciğer ventilasyonu (TAV) için tasarlanmıştır. Endobronşiyal entübasyon ve TAV, son yıllarda göğüs cerrahisinin endoskopik operasyonlarında büyük kolaylık sağlamıştır ve göğüs cerrahisi anestezisinde en önemli anestezik yaklaşımdır (1). TAV endikasyonları hastayla veya prosedürle ilgili olabilir (2).
Günümüzde bütün torakoskopik cerrahilerde (VATS) ÇLEBT ile TAV kullanılmaktadır. Akciğer rezeksiyonları, tanısal cerrahi işlemlerde, mediasten ve özofagus cerrahisinde operasyonu kolaylaştıran bir tekniktir. ÇLEBT birbirine bağlı iki lümenden oluşur. Her lümen akciğerlerden birini ventile etmek için uygundur. Tüm ÇLEBT’ lerde kısa lümen ve proksimal balon trakea için, uzun lümen ve distal balon ise ilgili ana bronş içindir. Bronşiyal kaf iki akciğeri birbirinden ayırırken, trakeal kaf ortamdan ayrılmayı sağlar. Tüm ÇLEBT’ lerin 90°’ye yakın iki eğimi vardır. Distaldeki eğim yerleştirilmek istenen ana bronşa uygundur, proksimaldeki eğim ise orofarinkse göre dizayn edilmiştir (2) (Resim 3).
En sık kullanılan ÇLEBT, disposable Robert-Shaw tipidir (2,3). Çocuk ve erişkin için 26 Fr- 41 Fr arasında boyları bulunmaktadır.
Fiberoptik Bronkoskopi Seti
Havayollarının, bronşiyal sistemin içerden multipl fiber optikler yardımı ile görüntülenmesine olanak sağlayan yarım santim çaplı, ince hareketli bir çubuktur (Resim 4). Tanısal (diagnostik) veya tedavi (terapötik) amaçla kullanılır.
- İnatçı öksürük, whezing ve stridor,
- Anormal radyolojik bulguların olması,
- Hemoptizi odağının lokalizasyonunun tesbiti,
- Bronşiyal dokulardan biyopsi alınması,
- Bronkojenik malignitelerin preoperatif tanı ve evrelemesinde,
- Bronşiyal sistemden sitolojik ve mikrobiyolojik örneklendirme için kullanılabilir.
Fiberoptik Bronkoskopi avantajları; Yatak başı yada bronkoskopi odasında, uyanık, lokal anestezi ile yapılabilir. Sedasyona gerek yoktur. Geniş bir alan visualize edilebilir (subsegmentlere kadar iyi bir görüş sağlar) ve endobronşiyal USG (EBUS) yapılabilir.
Dezavantajları; Küçük bir lümeni olduğu için aspirasyon zor olabilir ve sınırlı lümen boyutları olduğu için içinden enstrumanlar geçmesi zordur. Küçük spesmen alınmasına izin verir ve yabancı cisim çıkarılması sınırlıdır. Hava yolu obstruksiyonuna neden olabilir.
Rijit Bronkoskopi Seti
Rijit bronkoskopi (resim 5); çeşitli çapta ve uzunlukta ölçüleri bulunan metal bir çelik borudan oluşur, pediatrik ve erişkin kullanımına uygundur.
Rijit Bronkoskopi avantajları; Yabancı cisim çıkarılmasında, masif hemoptizide acil müdahalesinde, hava yolu obstruksiyonlarının tedavisinde ve pediatrik hastaların müdahalesinde daha uygun bir settir.
Uyanık hastalarda zor yapılması ve distal havayolları net değerlendirilememesi dezavantajlarıdır.
Özofagoskopi Seti
Özofagoskopi; yemek borusunun tanı ve tedavi amaçlı endoskopik görüntülenmesini sağlar. Rijit veya fleksibl özofagoskopi için en yaygın endikasyonlar tümör, travma, striktür ve benign inflamatuar durumların tanısıdır. Daha nadiren striktür veya weblerin dilatasyonu, endolüminal stent yerleştirilmesi, yabancı cisim çıkartılması, Zenker divertikülü için krikofaringeal kas miyotomisi ve obstruksiyon yapan tümörlerin laser ile eksizyonu için özofagoskopi kullanılır (4,5). Özofagusun endolüminal olarak tamamen incelenmesine olanak sağlayan fleksibl ya da sert boru şeklinde aparatları vardır. Işık kaynağı, kamera ile bağlantısı sağlanır. En önemli üç kullanım alanı travma, özofagustaki gıda artıklarının ve yabancı cisimlerin çıkartılmasıdır (Resim 6).
Mediastinoskopi Seti
Mediastinoskopi; mediastinal lenf nodları, akciğer kanseri başta olmak üzere, tüberküloz, lenfoma, sarkoidoz, mediastinal tümörler gibi hastalıklarda çok önemlidir ve bu bölgeye yapılacak tanısal ve bazen de tedavi edici işlemlerde kullanılır. Standart servikal, extented ve video mediastinoskop olarak kullanılmaktadır (Resim 7). Mediastinal lenf nodları tanımlamasında altın standarttır. Mediastende görüş alanını genişleten, uygun ekspojur sağlayan ve ışık kaynağına bağlı ana gövdesi bulunmaktadır. Video mediastinoskopide kamera bağlantısı bulunmaktadır. Diseksiyon ve biyopsi için uygun endoskopik aletler mevcuttur. İşlem genel anestezi altında yapılır.
VATS (Video-Assisted Thoracoscopic Surgery) Seti
Bu cerrahi işlem; video yardımıyla akciğer, mediasten, kardiyak, diyafragmatik ve özofagial operasyonların yapılmasına olanak sağlayan minimal invaziv bir işlemdir.. Sıfır ve 30 derecelik optikler, ışık kaynağı, kamera, ultrasonik disektörler ve koterler, endogresperlar, endomakas, düğüm kaydırıcılar, endoskopik portegüler, ÇLEBT ve endoskopik stapler bu minimal invaziv cerrahide kullanılan aletlerdir. Bunun dışında konvansiyonel açık operasyonlarda kullanılan aletlerde bu setin içinde yer almaktadır (Resim 8).
VATS seti; Diffüz akciğer hastalıklarının tanısında ve akciğer kanserinde ameliyat öncesi evrelemesinde, plevral patolojilerin, mediastinal kitlelerin, toraks travmalarının tanı ve tedavisinde kullanılır. Bunların dışında; Pnömotoraks, akciğerin benign ve malign tümörleri, intratorasik ekstrapulmoner kitleler, ampiyem, torakal vertebra hastalıkları, üst ekstremitenin vazomotor hastalıkları, özofagus hastalıkları ve perikardiektomi operasyonlarında tedavi amaçlı kullanılır.
Torakotomi – Sternotomi Seti
Toraksın açılarak intratorasik patolojilerin tanı ve tedavisinde Göğüs Cerrahisi tarafından kullanılan açık cerrahi aletlerdir Ekartör yardımı ile toraks boşluğuna girilmesine uygun, vasküler ve akciğer klemplerinin yer aldığı her türlü komplikasyonların yönetiminin sağlandığı geniş bir alet yelpazesi bulunmaktadır (Resim 9). Akciğerin bütün cerrahi hastalıklarında, kardiyak, büyük damar, trakea, diyafragma ve özofagial operasyonlarda, acil travma ve diğer acil cerrahilerde uygulanan tanı ve tedavi amaçlı kullanılan bir aletlerdir.
Sternotomi seti, daha çok kardiyak ve mediastinal cerrahilerde kullanılan, sternumun ortadan median hattan kesilmesine olanak sağlayan, kemik kesici (Stryker), ekartör ve vasküler müdahalelere uygun hassas aletlerin ve kapatma tellerinin bulunduğu bir settir.
Kaynaklar
1. Gothard JWW. Anaesthetic equipment for thoracic surgery. Anaesthesia and Intensive Care Medicine 2005; 6: 425-427.
2. Benumof JL. Separation of the two lungs (double-lumen tube and bronchial blocker intubation). In: Benumof JL, editor. Anesthesia for Thoracic Surgery. 2nd ed. Philadelphia: W.B. Saunders Company; 1995. p. 330-389.
3. Campos JH, Massa FC. Is there a better right-sided tube for one-lung ventilation? A comparison of the right-sided double-lumen tube with the single-lumen tube with right-sided enclosed bronchial blocker. Anesth Analg 1998; 86: 696- 700.
4. Glaws WR, Etzkorn KP, Wenig BL, Zulfiqar H, Wiley TE, Watkins JL. Comparison of rigid and flexible esophagoscopy in the diagnosis of esophageal disease: diagnostic accuracy, complications, and cost. Ann Otol Rhinol Laryngol. 1996; 105: 262-6.
5. Gmeiner D, von Rahden BHA, Meco C, Hutter J, Oberascher G, Stein HJ. Flexible versus rigid endoscopy for treatment of foreign body impaction in the esophagus. 2007; 21: 2026-2029.