Dünya’dan Örnekler ile Kentsel Yayılım Modelleri


BALTA S., YILDIRIM E., ATİK M.

PLANLAMA, cilt.33, sa.1, ss.184-195, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 33 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.14744/planlama.2022.78309
  • Dergi Adı: PLANLAMA
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.184-195
  • İnönü Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Günümüzde kentlerin hızlı gelişimi ile kent çevresi kırsal peyzaj- ların ve kırsal karakterlerin değişime uğraması sonucunda, net bir kır-kent ayrımı yapılması mümkün olmamaya başlamıştır. Bununla birlikte artık sadece kentlerin değil kent dışı alanların da büyüme- ye başlamasıyla daha da karmaşık yapılar oluşmakta, kentin kırsal peyzajları etkilemesi ve değiştirmesi sonucunda yeni ara kesitler ve tanımlamalar ortaya çıkmaktadır. Bu noktada alan kullanımla- rının net olarak belirlenemediği ve sınırlandırmanın zor olduğu kentsel ve kırsal alanlarda beliren geçiş ve yayılım bölgelerinin doğru planlama süreçleri ile kırsal ve kentsel karakterlerin ko- runması adına izlenmesi ihtiyacı doğmuştur. Yayılım çok yoğun bir bölgeden az yoğun bir bölgeye olan hareketi ifade etmekte olup, bu çalışma ile kentsel ve kırsal peyzajlar arasında kalan alan kulla- nımlarının değişmesi ve dönüşmesiyle yayılımın bir sonucu olarak ortaya çıkan yeni ara bölgelerde oluşan kentsel yayılım tanımları; Burlöv - İsveç örneği üzerinden “kent çevresi yerleşim alanları” (sub-urban), Şangay, Çin örneği üzerinden “geçiş bölgesi” (perip- hery), Gaboron, Afrika örneği üzerinden “saçak peyzajlar” (frin- ge) ve ABD örneği üzerinden “kentsel-kırsal yayılım” (sprawl) örnekleri ile incelenmiş ve kent çevresi kırsal yayılım peyzajları ve karakteristikleri için mekânsal bir çerçevede ifade edilmeye çalışılmıştır. Kentsel yayılımdan en çok etkilenen alanların kent- lerin çevresindeki kırsal-tarımsal alanlar olması ve dolayısıyla bu alanların varlığını sürdürebilmesinin ortaya çıkan “ara bölgelerin” doğru planlanmasından geçtiği düşünülmektedir.
Today, due to the rapid development of cities and the change in rural landscapes and characters around the city, it has become impossible to make a clear rural-urban distinction. However, with the growth of not only cities but also non-urban areas, more complex structures are formed, and new intersections and definitions emerge due to the city's influence and change in rural landscapes. At this point, the need to monitor the transi- tion and expansion zones that appear in urban and rural ar - eas, where the use of land cannot be clearly determined and where it is difficult to limit, has arisen in order to protect the rural and urban characters with the right planning processes. Expansion refers to the movement from a very dense region to a less dense region. With this study, the definitions of urban sprawl formed in new intermediate regions that emerged as a result of sprawl with the change and transformation of land use between urban and rural landscapes; Burlöv - “sub-urban settlements”through the Swedish example, “periphery” from the Shanghai, China example, Gaboron, “fringe” from the Afri- can example, and “urban-rural” from the USA example sprawl examples and the urban environment has been tried to be ex- pressed in a spatial framework for rural scattering landscapes and characteristics. It is thought that the areas most affected by the urban sprawl are the rural-agricultural areas around the cities, and therefore the survival of these areas depends on the correct planning of the emerging “intermediate zones”.