Akademik Veri Yönetim Sistemi
Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sa.31, ss.428-460, 2022 (Hakemli Dergi)
Birey-devlet ilişkisini ve devlet kurumlarının işleyişini düzenleyen anayasalar siyasal, sosyal ve ekonomik yaşamı şekillendiren temel normlardır. 1982 Anayasası’yla benimsenen parlamenter sistemde yürütme organının Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık makamı olmak üzere düalist yapı üzerine inşa edilmesi, Türk siyasal hayatında yaşanan çeşitli siyasal sorunların ve krizlerin nedenini oluşturmaktadır. Cumhurbaşkanlığı seçim süreçleri öncesi ve sonrası yaşanan sorunlar ve yürütmenin iki başlılığı üzerinden ortaya çıkan yetki çatışmaları Türk siyasal hayatında yaşanan siyasal krizlerin en somut örnekleri arasındadır. Bu doğrultuda çalışmada, 1982 Anayasası sonrası Evren, Özal, Demirel, Sezer, Gül ve Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı dönemlerinde yaşanan yetki çatışmalarının neden olduğu sorunlar ele alınmıştır. 1982 Anayasası’nın yürütme kanadının sorumsuz ve sembolik makamı olan cumhurbaşkanlığı makamının güçlü yetkilerinin neden olduğu siyasal kriz potansiyeli tartışılmıştır. 2017 yılı sonrası anayasa değişikliğiyle Başbakanlık makamının kaldırılması sonrası, cumhurbaşkanlığı makamıyla birlikte yürütmenin ikili yapısından kaynaklanan yetki çatışmalarının son bulduğuna, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde halkın belirleyiciliğinin artmasıyla vesayet makamlarının etkisini yitirdiğine ve yeni krizlerin yaşanması ihtimaline son verildiğine ulaşılmıştır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemleri kullanılmış olup doküman analizi yapılmıştır.
Constitutions regulating the individual-state relationship and the functions of state institutions are the basic norms that shape political, social and economic life. In the parliamentary system adopted by the 1982 Constitution, the fact that the executive body was built on a dualist structure, including the Presidency and the Office of the Prime Minister, is the cause of various political problems and crises in Turkish political life. The problems experienced before and after the presidential election processes and the conflicts of authority over the two-headedness of the execution are among the most concrete examples of the political crises in Turkish political life. In this study, the problems caused by the conflicts of authority during the presidency periods of Evren, Özal, Demirel, Sezer, Gül and Erdoğan after the 1982 Constitution are discussed. The political crisis potential caused by the powerful powers of the presidency, which is the irresponsible and symbolic office of the executive side of the 1982 Constitution is discussed. After the abolition of the office of Prime Minister with the constitutional amendment in 2017, it has been reached that the conflicts of authority arising from the dual structure of the presidency and the executive have come to an end, with the increase in the influence of the people in the presidential elections, the tutelage authorities have lost their influence and the possibility of new crises has been ended. In the study, qualitative research methods were used and document analysis was performed.