Akademik Veri Yönetim Sistemi
Uluslararası Dijital Çağda Hukuk Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 15 - 16 Aralık 2022, ss.72-77
Dolandırıcılık suçu, hileli
davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak,
kendisine veya başkasına yarar sağlanmasıdır. Bu suçun konusunu haklar,
alacaklar, taşınır ve taşınmaz mallar oluşturur. Esas olan hileli hareketler
ile elde edilen yararın malvarlığına ilişkin olmasıdır. Bu itibarla
malvarlığına ilişkin olan fiziki varlığı olmayan değerlerin de dolandırıcılık
suçunun konusu olması mümkündür.
Kripto para, şifreli yöntemler ile
güvenli işlem yapmaya olanak sağlayan dijital değerlere sahip para birimidir. Bunlar
herhangi bir devlete veya merkezi birime bağlı değildir. Kripto paraların
birçok çeşidi olmakla birlikte, ilki ve en bilineni “bitcoin” dir. Bunun
haricinde altcoin olarak adlandırılan pek çok kripto para birimi bulunmaktadır.
Kripto paralar, suç işlenmesinden
elde edilebileceği gibi doğrudan suçun işlenmesinde mübadele aracı olarak da
kullanılabilir. Özellikle kripto paraların transfer sürecindeki hesap
bilgilerine ilişkin anonimlik ile failler kimliklerini gizleyebilmektedir. Bu
durum sanal ortamda işlenmesi amaçlanan suçlarda paranın yerine kripto
paraların kullanımını yaygınlaştırmaktadır. Bu kapsamda kripto paralar ile
hırsızlık, dolandırıcılık, uyuşturucu ve uyarıcı madde ticareti, silah
ticareti, çocuk pornografisi, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerinin
aklanması, vergi kaçakçılığı, terörizmin finansmanı gibi birçok suç
işlenebilmektedir.
Kripto paraların kullanımının ve
ticaretinin yoğunlaşması ile ekonomik değerinin artması sonucunda, bu alandaki
dolandırıcılık faaliyetleri giderek artmaktadır. Bilişim sistemleri alanında
yetkin olmayan kullanıcıların kripto varlıkları çeşitli dolandırıcılık
faaliyetleriyle ele geçirilebilmektedir. Kripto para dolandırıcılığı
yöntemlerinden en sık gerçekleştirilenleri sosyal mühendislik, zararlı yazılım,
phishing (oltalama) saldırıları, verilerin ele geçirilmesi, saadet zincirleri
(ponzi schemes), ICO (Inıtıal Coın Offerıng) yoluyla yapılan dolandırıcılık
eylemleri, dolandırıcılık amacıyla kurulan kripto para borsaları ve bulut
madenciliği (cloud mining) sayılabilir.
Kripto para dolandırıcılığının
işlenmesinde bilişim sistemleri araç olarak kullanılmaktadır. Bu sistemler
üzerinden başkasına ait kripto para varlıkları hileli hareketler ile ele
geçirilerek yarar sağlanmaktadır. Bu tür fiiller hem 5237 sayılı TCK m. 158/1-f’deki
bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılmasına ilişkin dolandırıcılık suçunun
nitelikli halini hem de bilişim sistemleri aracılığıyla haksız yarar sağlama
suçunu oluşturur (TCK 244/4). Ancak bilişim sistemleri aracılığıyla haksız
yarar sağlama suçunun oluşabilmesi TCK m. 244/4 uyarınca gerçekleştirilen
fiillerin başka bir suç oluşturmaması gerekmektedir. Dolayısıyla kripto para
dolandırıcılığına ilişkin fiillerde asli norm niteliğindeki TCK m. 158/1-f
hükmü tatbik edilmelidir.
Çalışmamızda öncelikli olarak en
sık görülen kripto para dolandırıcılığına ilişkin fiiller uygulama ve yargı
kararlarından hareketle açıklanacaktır. Bununla birlikte cezai sorumluluğun
tespiti ve bu tür fiillerin önlenmesine ilişkin çözüm önerileri sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bilişim sistemleri, dolandırıcılık, suç, hileli
hareketler, kripto para