2020-2021 yılları araştırma sezonunda Akçadağ İlçesi sınırları içerisinde gerçekleştirilen arkeolojik yüzey araştırmaları neticesinde onlarca Erken Tunç Çağı (ETÇ) yerleşimi saptanmıştır. Akçadağ’ın jeomorfolojik ve coğrafi özellikleri, ETÇ topluluklarının yerleşim modelleri, üretim ilişkileri ve buna bağlı olarak gelişen seramik repertuvarı ve bölgelerarası kültürel etkileşimdeki rollerinin aydınlatılması açısından önemli veriler sağlamıştır. Akçadağ Ovası, Sultansuyu ve Tohma havzalarında tespit edilen ETÇ yerleşimlerindeki seramik repertuvarı, Yukarı Fırat Havzası yerleşimleri ile yoğun kültürel etkileşime işaret ederken Akçadağ sınırları içerisindeki Nurhak Dağları’nın kuzeydoğu uzantıları üzerinde yer alan yüksek yaylalardaki yerleşim modelleri ve seramikler, bölgenin pastoral mobilize toplulukları tarafından yoğun olarak kullanılmış olduğunu göstermektedir. ETÇ’de kullanılan yüksek yayla yerleşimlerinin stratejik konumu ve bu yerleşimlerin bir kısmında tespit edilen ve kurgan tipi gömü geleneğini yansıtan kromleklerin varlığı, bölgedeki mobilize pastoral toplulukların savunma ve kontrol temelli bir örgütlenmeyi içeren yeni bir sosyo-kültürel modele doğru evirildiğine işaret etmektedir.
As a result of the archaeological surface surveys conducted during the 2020-2021 research season within the borders of Akçadağ District, dozens of Early Bronze Age (EBA) settlements were identified. The geomorphological and geographical characteristics of Akçadağ have provided significant data on the settlement patterns, production relations, and ceramic repertoire of EBA communities, as well as their roles in interregional cultural interactions. The ceramic repertoire observed in the EBA settlements located in the Akçadağ Plain and the Sultansuyu and Tohma basins indicates intense cultural interactions with settlements in the Upper Euphrates Basin. Meanwhile, the settlement patterns and ceramics found on the highlands situated along the northeastern extensions of the Nurhak Mountains within Akçadağ’s borders suggest that the region was heavily utilized by mobile pastoral communities. The strategic location of the highland settlements inhabited during the EBA, along with the presence of cromlechs reflecting the kurgan burial tradition at some of these settlements, points to an evolution towards a new socio-cultural model among the mobile pastoral communities in the region, comprising a defense- and control-oriented organization.
