Bu sistematik derleme ve meta-analiz çalışması; uzun süreli izolasyon, bulaşma korkusu, ölüm korkusu, belirsizlik ve ekonomik sıkıntılar gibi psikososyal stresörlere neden olan Koronavirüs hastalığı-2019'un (COVID-19)’un kronik hastalığı olan bireylerin uyku kalitesine etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Taramalar 12.08.2022-31.08.2022 tarihlerinde PubMed, Ulusal Tez Merkezi, DergiPark, Web of Science, EBSCOhost, TürkMedline arama motorlarından yapılmıştır. Çalışmaya 01.01.2018-12.08.2022 tarihlerinde Türkiye’de yapılmış araştırmalar dahil edilmiştir. Taramalarda 503 veriye ulaşılmıştır. Dahil edilme kriterlerine uyan 12 kesitsel araştırmanın toplam örneklem hacmi 5,175’dir. Yetişkinlerde uyku kalitesini/problemini ölçen yedi araştırmanın birleştirilmiş sonuçlarında; kronik hastalığı olanların uyku kalitesinin istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha düşük olduğu saptanmıştır [standartlaştırılmış ortalama fark/standardized mean difference (SMD): 0,30, güven aralığı (GA) %95: 0,20-0,40, Z=5,81, p<0,00001]. Çocuklarda uyku kalitesini/problemini ölçen iki araştırmanın birleştirilmiş sonuçlarında; kronik hastalığı olanların uyku kalitesinin olmayanlarla benzer olduğu saptanmıştır (SMD: 0,49, GA %95: -0,63-1,61, Z=0,85, p=0,39). Çalışmaya dahil edilen bir araştırmanın çocuklarda uyku sorunu yaşama kategorik verilerinin meta-analiz sonuçlarında; kronik hastalığı olmayanların daha fazla uyku sorunu yaşadığı, fakat bu sonucun istatistiksel olarak anlamsız olduğu bulunmuştur [odds oranı (OR): 0,59, GA %95: 0,28-1,24, Z=1,39, p=0,17]. Çalışmaya dahil edilen iki araştırmanın, yetişkinlerde kötü uyku kalitesi kategorik verilerinin meta-analiz sonuçlarında; kronik hastalığı olanların uyku kalitesinin 1,60 kat daha düşük olduğu ve bu farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (OR: 1,60, GA %95: 0,18-2,17, Z=3,01, p=0,003). Dahil edilen çalışmalarda COVID-19’un, kronik hastalığı olanların uyku kalitesini olumsuz etkilediği gösterilmiştir. Kronik hastalıklı bireylere psikososyal destek verilmelidir ve bireylerin uyku kalitesini artırmaya yönelik çalışmalar planlanmalıdır.
This systematic review and meta-analysis study aimed to examine the effect of Coronavirus disease-2019 (COVID-19), which causes psychosocial stressors such as long-term isolation, fear of being infected, fear of death, uncertainty, and economic challenges, on sleep quality of individuals with chronic diseases. Searches were made from PubMed, National Thesis Center, DergiPark, Web of Science, EBSCOhost, TürkMedline databases between 12.08.2022 and 31.08.2022. Studies conducted in Turkey between 01.01.2018 and 12.08.2022 were included in the review. In total, 503 data were obtained in the search. The total sample size of 12 cross-sectional studies that met the inclusion criteria was 5.175. The results of seven studies investigating sleep quality/problem in adults revealed that those with chronic diseases had lower sleep quality [standardized mean difference (SMD): 0.30, 95% confidence interval (CI): 0.20 0.40, Z=5.81, p<0.00001]. The results of two studies analyzing sleep quality/problem in children indicated that patients with chronic disease had a similar sleep quality to healthy ones (SMD: 0.49, CI 95%: -0.63-1.61, Z=0.85, p=0.39). The meta-analysis results including the categorical data about experiencing sleep problems in children in the study included in the review revealed that those without chronic disease had more sleep problems, but this result was statistically insignificant [odds ratio (OR): 0.59, 95% CI: 0.28-1.24, Z=1.39, p=0.17]. Based on the meta-analysis results of the poor quality of sleep categorical data of the two studies in adults included in the review, it was determined that those with chronic disease had 1.60 times lower sleep quality than those without (OR: 1.60, 95% CI: 0.18 2.17, Z=3.01, p=0.003). It was determined that COVID-19 adversely affected the sleep quality of patients with chronic diseases. Individuals with chronic diseases should be given psychosocial support, and studies should be planned to improve their sleep quality.
