Akademik Veri Yönetim Sistemi
Üçüncü İktisat Tarihi Kongresi, İzmir, Türkiye, 25 - 27 Nisan 2019, cilt.3, ss.261-278
İslamiyet öncesi dönemde Türkler arasında hâkim kültür bozkır kültürü idi. Bünyesinde pek çok unsuru barındıran bozkır kültürünün en önemli unsurları hayvancılık ve Gök Tanrı diniydi. Bu iki temel unsurun uyumu, bozkır Türklerinin yüz yıllar boyu süren hâkimiyetlerinin ana sebebiydi.
Hayvancılık bozkır Türklerinin büyük bölümünün uğraştığı ekonomik faaliyetti. Bu faaliyet sadece beslenme amacı ile yapılmıyordu. En başta, at yetiştiriciliği ile orduşekilleniyordu. Atlı askerlerden oluşan ordu, hız ve vurucu güç yönünden rakipsizdi.
Bunun yanında koyun besleme ile keçe ve yün üretilerek giyim kuşam ve barınma ihtiyaçları karşılanıyordu. Büyükbaş hayvanlar ise derileriyle, özellikle askerlere, giysi üretimi, et ve sütüyle beslenme ihtiyacının karşılanması için besleniyordu. Böylece Türkler, hayvancılık faaliyetiyle temel ihtiyaçlarının önemli bir bölümünü, dışa bağımlı olmadan karşılayabiliyorlardı. Bunun yanında Türkler, at da dâhil olmak üzere hayvanlarını ve hayvansal ürünlerini komşularına satarak ticaret de yapmışlardır.
Tek Tanrı inancına dayanan ve çok uzun ibadet ritüelleri olmayan Gök Tanrı dini, bozkır kültürü ile uyum içindeydi. Sabit mabetlerinin olmaması da yine bu dinin konargöçerlikle uyumlu olmasını sağlayan bir başka özelliği idi.
Türkler zaman zaman yerleşik kültürlere ilgi duymuşlardır. Devletlerin refah seviyesinin en yüksek olduğu dönemlerde gündeme gelen bu ilgi birkaç kez din değiştirerek tamamen yerleşik hayata geçme ile sonuçlanmıştır. Fakat Budizm ve Maniheizm’in kabul edilmesiyle yapılmak istenen bu değişiklikler, Türkler için hep acı sonuçlar doğurmuştur. Çünkü yabancı kültürlere ilgi duyup kendilerine üstünlük sağlayan kültürlerini kaybetmişlerdir.