Akademik Veri Yönetim Sistemi
İnternational Conference on Science and Education, Antalya, Türkiye, 26 - 29 Ekim 2019, ss.141-152
Tanzimat ile başlayan ve ilerleyen
süreçte neticeleri alınmaya başlanan merkezileşme politikasının önemli bir
ayağını da devleti temsil eden memur sınıfında yaşanan değişim oluşturmaktadır.
Sayıları zamanla artan ve güçlenen memur sınıfının kontrol altında tutulması
amacıyla devlet, kendi memurunu daha yakından tanımak için kendisi tarafından
doldurulup verilmek üzere terceme-i hâl varakası denen evrakı zorunlu
kılmıştır. Bazı istisnai sınıflar hariç memurların tamamı tarafından doldurulan
varakalardan ve varakada beyan edilen hususları doğrulayacak belgelerden
derlenen bilgiler, Sicill-i Ahvâl Defterleri’ne kaydedilmiştir. Böylelikle
devlet, tarihinde ilk defa memurları ile ilgili sistematik bir kayıt
mekanizmasını hayata geçirmiştir. 1879 tarihinde Dâhiliye Nezareti bünyesinde
oluşturulan Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nca tutulan Sicill-i Ahvâl
Defterleri’ndeki kayıtların muhteviyatında birçok konu ile ilgili detaylı
bilginin yanında memurun eğitim durumu ile ilgili veriler de mevcuttur. Sicill-i
Ahvâl Kayıtları ışığında birçok kişi tarafından Anadolu coğrafyasına yayılmış
yerleşim birimleri ile ilgili daha önce yapılmış olan çalışmaların eğitim kısmı
ile ilgili veriler, karşılaştırmalı bir şekilde analiz edilerek Osmanlı taşra
memurlarının eğitim düzeyi ile ilgili genel çıkarımlarda bulunulmaya
çalışılmıştır. Bildirideki veriler, hemen her bölgeden seçilen örnek yerleşim
birimlerinden oluşan 20 sancak ve kaza merkeziyle sınırlandırılmıştır.