Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tarih Okulu Dergisi, sa.44, ss.83-128, 2020 (Hakemli Dergi)
Osmanlı Devleti,
Tanzimat Dönemi’nde birçok alanda olduğu gibi bürokratik alanda da değişime
sahne olmuştur. Değişimin bir ayağını memur yetiştiren okulların açılması
oluştururken diğer ayağı memur istihdamı ile ilgili hususlar olmuştur. Osmanlı
Devleti merkez teşkilatında görevli memurların sayısındaki artışa paralel
olarak zamanla taşra teşkilatları da geniş bir memur kadrosunu barındırır
olmuştur. Bürokratik sınıfın taşradaki gelişimini tespit edebilmenin en somut
yolu ise buradaki kurumlarda görevli memur sınıfının incelenmesidir. Memurların
özlük bilgileri ile ilgili oldukça zengin içeriğe sahip olan sicill-i ahvâl
kayıtlarının muhteviyatı, ulaşılmak istenen bilgiler açısından doyurucu niteliktedir.
Bundan dolayı geleneksel bir Osmanlı sancağı hüviyetinde bulunan Malatya’daki
memur sınıfı, 1879 tarihinde Dâhiliye Nezareti bünyesinde oluşturulan Sicill-i
Ahvâl Komisyonu’nca tutulan Sicill-i Ahvâl Defterleri’ndeki kayıtlar ışığında
incelenmiştir. Çalışmadaki veriler, kayıtların sunduğu 50.000’den fazla memur
içerisindeki Malatya doğumlu olan 137 memur hakkındaki bilgiler ile
sınırlandırılmıştır. Bu çalışmada, memurların yaptıkları görevler, göreve
başlama ve ayrılış tarihleri, haklarındaki soruşturmalar ve sonuçları, doğum yerleri
ve tarihi, babaları ile ilgili bilgiler, memurluğa geçiş süreçleri, okudukları
okullar, maaş durumları, konuştukları diller, aldıkları taltif ve rütbeler ile
gayrimüslim ise mensubu olduğu millete dair bilgilere ulaşılması hedeflenmiştir.
Belgeler ışığında söz konusu bilgilere erişilerek birçok açıdan detaylı bir
analiz yapılmış ve bazı çıkarımlara ulaşılmıştır. Malatya düzleminde yapılan bu
çalışma ile Osmanlı Devleti taşrasındaki memurlar hakkında sosyal statü,
mesleki yeterlilik ve tercih edilebilirlik, maaş doyumu, soruşturma süreçleri
ve sonucu ile ilgili uygulamalar gibi birçok konuda genel bir tespite
gidilmiştir.