Bu çalışma, üniversite gençlerinin inanç ve inançsızlık eğilimlerini anlamaya yönelik yürütülen nitel bir araştırmada, görüşme tekniğinin nasıl uygulandığını ve bu sürece yapay zekânın (ChatGPT) görüşmeci olarak nasıl dâhil edilebileceğini incelemektedir. Araştırmanın amacı, nitel veri toplama sürecinde kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme sorularının oluşturulması, pilot görüşmelerin uygulanması ve aynı soruların yapay zekâya yöneltilmesiyle elde edilen verilerin karşılaştırılması yoluyla sahada yaşanan deneyimlerin ve yöntemsel kararların nasıl şekillendiğini ortaya koymaktır. Çalışmada öncelikle farklı inanç ve inançsızlık eğilimlerine dair kısaca bilgi verildikten sonra literatürde benzer örneklem grubu ile yürütülmüş çalışmaların yöntemsel analizine yer verilmiştir. Ardından yürütülen araştırmada ateizm, agnostisizm ve deizme dair hazırlanan nitel görüşme sorularının seçimi, sorularla ilgili faydalanılan uzman görüşleri, soruların pilot gruba uygulanması sonucunda elde edilen veriler ile günümüzde kullanım alanları artan ve çeşitlenen yapay zeka araçlarının (ChatGPT) katılımcı olarak kullanılmasıyla elde edilen verilerin karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışma görüşme tekniğinin teorik çerçevesi ile saha deneyimlerinin örtüşme durumunu araştırmaktadır. Ayrıca yapay zekânın nitel görüşmelerde sağlayabileceği avantajlara dikkat çekilmiş aynı zamanda bu teknolojilerin kullanımın yol açabileceği sorunlar ve eksikliklere de yer verilmiştir. Bu araştırmada, odağa alınan örnek çalışmanın izlediği nitel adımlar araştırmacının saha deneyimleri ile sunulmaktadır. Yine bu araştırma, giderek akademik çalışmalarda farklı amaçlarla kullanılan yapay zekânın katılımcı rolünün araştırma sürecine nasıl dâhil olduğuna yönelik değerlendirmeleri içeren “örnek” araştırmalardan biri olmayı hedeflemektedir. Bu yönüyle çalışma, özellikle genç araştırmacılar için yöntemsel bir rehber niteliği taşımakta ve yapay zekânın nitel araştırmalarda katılımcı olarak kullanılabilirliğine dair özgün katkılar sunmaktadır.
This research aims to evaluate the interview technique, which is widely used in qualitative research, both in terms of its application steps and the difficulties encountered during its use, through the researcher's experiences. In addition, focuses on the usability of Artificial Intelligence technologies as a participant, which are widely used in research despite being the subject of intense debate and criticism today. Qualitative interviews, defined as a process of interaction and dialogue between the researcher and the interviewees, can provide detailed and in-depth answers beyond the explanation of the research questions within the framework of cause-and-effect relationships. This study discusses the process of constructing interview questions used in a qualitative study of belief and disbelief among university students. While the tendencies of disbelief among young people appear as agnosticism and atheism, the existence of young people who choose deism, which is one of the tendencies of belief, is also striking. The content of the study consists of the selection of questions prepared on atheism, agnosticism, and deism, the expert opinions used on the questions, the data obtained as a result of applying the questions to the pilot group, and, finally, the comparison of the answers obtained by applying the selected questions to artificial intelligence. This comparison was made to assess the potential impact of the questions on individuals with different belief tendencies and to observe the diversity of responses...
