Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Eleştirileri: Türkiye’de Muhalefet Partileri Üzerinden Bir İnceleme


Creative Commons License

Yıldırım U. T.

The Journal of Academic Social Science Studies, cilt.13, sa.79, ss.509-524, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 13 Sayı: 79
  • Basım Tarihi: 2020
  • Doi Numarası: 10.29228/jasss.39936
  • Dergi Adı: The Journal of Academic Social Science Studies
  • Derginin Tarandığı İndeksler: CAB Abstracts, MLA - Modern Language Association Database, Veterinary Science Database, Directory of Open Access Journals
  • Sayfa Sayıları: ss.509-524
  • İnönü Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hükümet sistemi tartışmaları, Türk siyasal gündeminin uzun dönemdir

vazgeçilmez konularındandır. Akademik çevreler, siyasiler, bürokrasi ve

toplumun yanında, demokratik yaşamın tabii unsurları olan siyasi partiler de

bu tartışmaların öznesini oluşturmaktadır. Hükümet sistemi tartışmalarının

günümüzdeki içeriğini belirleyen Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş,

Türkiye’deki siyasi partilerin propagandalarında önemli yer tutmaktadır. Bu

açıdan düşünüldüğünde, siyasi partilerin Türkiye’de parlamenter sistemden

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçiş süreci ve sonrasındaki

tepkileri/görüşleri/yaklaşımları, hem yeni hükümet sisteminin

değerlendirilmesi hem de uygulanabilirliği konularında oldukça önemli

belirtiler içermektedir.

Bu düşünceden hareketle çalışmada, hükümet sistemi değişikliğine

geliştirdikleri eleştiriler bağlamında Türkiye’deki muhalefet partilerine

odaklanılmıştır. Fakat çalışmanın sınırlandırılması sebebiyle, Türk siyasal

yaşamının tüm aktif muhalefet partileri kapsama dâhil edilmemiş,

parlamentoda temsilcisi bulunan partilerin yaklaşımları incelenmiştir. Bu

minvalde, Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi, İYİ Parti, Saadet

Partisi, Halkların Demokratik Partisi (HDP), Türkiye İşçi Partisi (TİP),

Demokrat Parti, Büyük Birlik Partisi (BBP) yaklaşımları incelenen partiler

olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda partilerin 2018’de yürürlüğe giren partili

cumhurbaşkanlığı sistemi olarak da adlandırılan Cumhurbaşkanlığı Hükümet

Sistemi’ne yönelik eleştirileri de çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

Çalışmadaki temel amaç, muhalefet partilerinin sistem eleştirilerinin yada

sistemi destekleyen söylemlerinin odak noktalarının karşılaştırmalı analizle

ortaya konulmasıdır. Bu amaçla çalışma, seçilen muhalefet partilerinin

söylemlerini, Türkiye’de hükümet sistemi tartışmalarının siyasal gündem

haline geldiği 2010 yılından itibaren incelemektedir. Çalışmanın sonucunda

ifade edilebilir ki; CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, HDP, TİP ve Demokrat Parti

yürürlüğe giren hükümet sistemini belirli açılardan eleştirirken, MHP ve BBP

yeni sistemi belirgin şekilde desteklemiştir. Partilerin eleştirileri, çoğunlukla

taraflı cumhurbaşkanı, kuvvetler ayrılığının ihlali ve yeni sistemin Türkiye’ye

uyum sorunu üzerinde yoğunlaşırken, karar alma süreçlerindeki tıkanıklıkların

giderilmesi ve istikrarlı yönetim, yeni sistemi destekleyen partilerin temel

gerekçelerini oluşturmuştur. Muhalefet partilerinin eleştirilerinin temel

söylemler üzerinde benzerlik taşıdığı da ayrıca belirtilmelidir.

Debates on the system of government are an indispensable issue of the Turkish political agenda for a long time. Besides academic circles, politicians, bureaucracy, and society, political parties which are natural elements of democratic life are the subject of these discussions. Transition to Presidential Government System determining the context of today’s debates of the system of government has a wide coverage on the political parties’ propagandas in Turkey. From this point of view, reactions/opinions/approaches of political parties after the transition process of the parliamentary system to the Presidential Government System and its post contains very important indications both in the evaluation of the new government system and its applicability. Starting from this idea, opposition parties in Turkey were focused in the context of their criticisms to amendments in the system of government in the study. However, due to limiting the study, not all active opposition parties of the Turkish political life were included in the scope; parties that have representatives in the parliament were analyzed. In this manner, the Republican People’s Party, the Nationalist Action Party, the IYI Party, the Felicity Party, the Peoples’ Democratic Party (PDP), the Workers’ Party of Turkey (WPT), Democrat Party, and the Grand Unity Party (GUP) were specified as parties which their approaches were examined. In this context, critics of parties to the Presidential Government System also called the party presidential system that came into force in 2018 constitutes the subject of the study. The main purpose of the study is to reveal the focal points of the opposition parties’ system criticisms or discourses that support the system with comparative analysis. For this purpose, the study examines the discourses/manifestations of the selected opposition parties from 2010 that system of government discussions has been becoming political agenda. It can be stated that while RPP, IYI Party, Felicity Party, PDP, WPT, and Democrat Party criticized the effectuated government system in certain aspects, NAP and GUP did not opposite the new system significantly as a result of the study. While parties’ criticism mostly concentrated on the partial president, violation of the separation of power and compliance problem of the new system to Turkey, eliminating the deadlocks in the decision-making processes and stable government has been the main reasons for the parties supporting the new system. It should be noted that criticism of opposition parties is similar to main discourses.