İbn Dakîki’l-Îd’e Göre Hadislerin Doğru Anlaşılmasında Siyâkın Rolü

Creative Commons License

Yıldırım S.

İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt.7, sa.2, ss.97-125, 2016 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Derleme
  • Cilt numarası: 7 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2016
  • Dergi Adı: İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.97-125
  • İnönü Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Hadislerin içerdiği hükümleri ortaya çıkarmak, ifâde ettiği mânâyı doğru anlamak en az onların tespiti kadar önemlidir. Bu nedenle hadis şârihleri hadisleri doğru anlamak ve yorumlamak için uğraş vermişler ve bunu sağlamak için birtakım yöntemlere başvurmuşlardır. Bu yöntemlerden biri de siyâktır. Siyâk kelimesi, önceleri sözün dışındaki birtakım maddî şeylerin sevk edilmesi anlamında kullanırken daha sonraları bir anlam genişlemesine uğrayarak sözün sevk edilişi için kullanılmıştır. Siyâkı hadislerin doğru anlaşılmasında bir kural ve yöntem olarak kullanan hadis şârihlerinden biri de İbn Dakîki'l-Îd’dir. İbn Dakîki'l-Îd, siyâkın hadislerin doğru anlaşılması noktasındaki önemine işâret eder ve siyâkın mânâya delâletinin şüphe götürmeyecek derecede açık olduğunu belirtir. Fakat o da kendisinden önceki âlimler gibi siyâk için bir tanımlamada bulunmaz. Siyâkın üç temel işlevinin olduğunu vurgular. Bunları mütekellimin maksadını belirlemek, mücmel olan ifâdeleri açıklamak ve birden fazla anlama muhtemel olan lafızların hangi anlamda kullanıldığını tespit etmek olarak belirtir. İbn Dakîki'l-Îd, siyâktan hâl karînesini (metin dışı bağlam) değil, kelâmın tertip ve düzenini, iç bütünlüğünü, öncesi ve sonrasıyla olan ilişkisi yani “metin içi bağlamı” kasteder. Öte yandan siyâk ile sebeb-i vurûdu birbirinden ayırır. Hadis metninin içinde bulunan vurûd sebebini siyâk olarak görürken başka bir rivâyet ile gelen sebebe ise sebebü’l-hadis (sebeb-i vurûd) der. 

To reveal the clauses contained in the hadiths and to understand the meaning expressed by them is
at least as important as their determination. For this reason, hadith scholars have endeavored to understand and interpret the hadiths correctly and have resorted to some methods to do so. One of
these methods is context. The term context (siyak) is used to refer to some material things other than  statement, later on, it was used to refer to the expansion of a meaning. One of the hadith interpreters

who used it (siyâk) as a rule and method in the correct understanding of the hadiths is Ibn Daqiq alEid. Ibn Daqiq al-Eid, indicates the importance of context in the point of correct understanding of the
hadiths and also indicates that it is very clear that the context refers to the description of events
without any doubt. But he does not have a definition for the context like his previous scholars. He
emphasized that there are three basic functions of the contextual system. He refers to these as, determining the aim of speaker, explaining close expressions, and identifying in what sense words that
are likely to mean more than one thing are used. Ibn Daqiq al-Eid, refers not to the context out of the
text but to the arrangement and the order of the theology, and to the inner unity, the relation with its
before and after that means “the context within the text”. On the other hand, he disconnect the context and sebeb-i vurûd from each other. Hadith sees the cause of the vurûd in hadith texts as context,
whereas the reason which comes in another narration is sebebü'l-hadis (sebeb-i vurûd).