RESİMSEL ANLATIM BAKIMINDAN PSİKANALİZ VE GESTALT GÖRSEL ALGI KURAMININ DÜŞSEL MEKÂN OLUŞUMUNA ETKİSİ VE RESİM SANATINA YANSIMALARI

Creative Commons License

DAĞDEVİREN B., GÖĞEBAKAN Y.

Sanat ve İnsan, ss.103-115, 2022 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2022
  • Dergi Adı: Sanat ve İnsan
  • Sayfa Sayıları: ss.103-115
  • İnönü Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmada; psikoloji ve resim sanatı arasındaki uyum ve her iki yaklaşım arasındaki bağlantılar konu alınmıştır. Bu kapsamda psikolojinin belirli bir alanı olan psikanaliz ile resim sanatı arasında bir bağ kurularak, disiplinler arasındaki bütünlük sağlanmaya çalışılmıştır. Çalışma, her iki alandaki çeşitli kaynaklardan elde edilen bilgilerin, literatür taraması yöntemi kullanılarak, kendi aralarında ilişkilendirilmesiyle oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmanın amacı, psikanalizin resim sanatına yansımaları ve sanatçıların bilinçaltında var olan duygularının eserlere yansımalarını ele almaktır.

Sigmund Freud’un çalışmaları üzerine kurulmuş olan Psikanaliz Kuramı, bilinçaltında var olan duygulara bağlı olarak gelişmiş ve birçok alanda etkisini göstermiştir. Kendinden sonra gelen düşünürleri ve sanatçıları da etkileyen Freud, resim sanatının gelişimine ve bu kapsamda üretilen eserlerin arka planının ortaya konulmasına da büyük katkı sağlamıştır. Buna bağlı olarak bilinçaltında varlığını sürdüren duygular ve yaşantılar, sanatçıların eserlerine yansıyarak büyük etkilere ve gelişmelere yol açmıştır. Psikanalizi sanatla birleştiren Freud, sanatçıların da bilinçaltında var olan duygu ve düşüncelerini eserler aracılığıyla ortaya konmasını sağlamıştır. Aynı zamanda dış dünyadan alınan gerçeklikler, bilinçaltında şekillenerek resim sanatında bireyselleşmeye ve özgünlüğün ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır. Freud’un etkilendiği sanatçıların eserlerine ait sanatsal yorumlar, bilimsellik kazanmış, sanatçının dış dünyadan almış olduğu veriler bilinçaltında şekillenerek bir dışavurum meydana getirmiştir. Buna bağlı olarak da algılama duyuma bağlı olarak gerçekleşmiştir. Evrendeki varlıklar ve toplumsal gerçeklik yaşam şartlarına bağlı olarak görsel algılama sayesinde kendini göstermiştir. Görsel algılama ve duyu yoluyla algılanan soyut ve somut kavramların tamamı, bireylerde ve toplumlarda farklı çağrışımlar uyandırmış, bu sebepten dolayı bireylerin yaşam alanlarında algılama biçimlerini ve düşlerini ön plana çıkarmıştır. Diğer taraftan psikolojiye bağlı olan Gestalt kuramı da bireylerde farklılık göstererek, görsel algılamayı etkilemiştir. Çalışma kapsamında her iki kuramın resimsel anlatım bakımından mekân oluşumuna etkisi resim sanatı üzerinden irdelenmiştir.