Geleneksel Mimarinin Ekolojik Bilgisi: Malatya Kenti Örneği

II. Ulusal Lisansüstü Mekansal Çalışmalar Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 24 - 26 Eylül 2021, ss.62

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: İstanbul
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.62
İnönü Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Geleneksel Mimarinin Ekolojik Bilgisi: Malatya Kenti Örneği

Nurefşan Arı, Doç. Dr. Sevgi Görmüş Cengiz

Ekoloji ve kimlik ihmallerinin günümüzde evrensel bir bellek krizine dönüştüğü görülmektedir. Bu krizin en geçerli nedeni ve sonucu insanın yeryüzü ile ilişkisini önemli ölçüde yitirmesidir. Bellek yitimi olarak da ifade edilen bu oluşum, yapı sektörüne de yansımıştır. Yapı sektörü ekosistemin bir parçası olarak hareket etmenin aksine, unutkan, tahripkâr ve tek yönlü fayda anlayışla bu krize ortak olmaktadır. Oysa, yapı sektörü yeryüzü ile ilişkisini besleyen ve bu ilişkinin yeniden üretimini kolaylaştıran ekolojik tasarım teorisi ve tekniğine sahiptir. Ekolojik mimari yeryüzünde yapma biçimlerimizi ilkel dönemlerden günümüze taşıyan, sürekli pekişen ve üreten bir çerçeveye sahiptir. Bu nedenle ekolojik mimari yapı sektörünün bellek krizini aşması için önemli bir referans sunmaktadır. Ekolojik mimari kendi kriterlerini, günümüz koşullarında geliştirirken, aynı zamanda geçmişe yönelik referanslardan da beslenmektedir. Ekolojik mimari kapsamında değerlendirilen ve geçmişin mimari bilgi taşıyıcısı olarak ifade edilen geleneksel mimari, bulunduğu coğrafyanın yersel özelliklerini sentezleyerek fonksiyon çözümlemesi yapma pratiği ile yapı sektörüne ekolojik mimarlık anlayışı dersi verebilecek niteliklere sahiptir.

Bu çalışmada, Malatya kent merkezinde yer alan bir grup geleneksel yapı üzerinden geleneksel yapılar ekolojik tasarım kriterlerini sağlama noktasında analiz edilmektedir. İrdelenen ekolojik tasarım ilkeleri arasında yerleşim biçimi, yapı formu ve yapı kabuğu tasarımı, iç mekân hava kalitesi, suyun etkin kullanımı ve kazanımı, enerji etkin peyzaj tasarımı yer almaktadır. Aynı zamanda Malatya’daki geleneksel konutların ekolojik kriterlere uygun olup olmadığı gerçekleştirilen arazi çalışmalarında elde edilen ölçümler ve fotoğraflar ile desteklenerek tartışılmıştır. Yapıların ekolojik kriterlere uygunluğuna yönelik yapılan değerlendirmeler sonucunda, Malatya geleneksel yapılarının ekolojik tasarım kriterlerine sahip olduğu ve kendine özgü yapısal özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Malatya geleneksel konutları ekolojik tasarım kriterlerine özellikle; malzeme seçimi, yapı kabuğu tasarımı, uygun yapı açıklıklarının tasarlanması, iç mekân organizasyonu başlıklarında katkı sağlamaktadır. Malatya’da kentleşmenin hızlanması ile birlikte geleneksel yapıların ihmal edilme durumu söz konusu olduğu için, çalışma kapsamında incelenen Malatya geleneksel yapılarının bu özelliklerinin kaybolmaması ve günümüzün mimarlık anlayışına ve yapı sektörüne ekolojik bilgi sağlaması açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: Ekolojik Mimari, Geleneksel Mimari, Ekolojik Tasarım, Kimlik, Yapı Sektörü, Geleneksel Malatya Evleri

*Bu çalışma FYL-2020-1886 no’lu yüksek lisans projesi ile İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Proje Birimi tarafından desteklenmiştir. Çalışmanın uygulama aşamasında vermiş oldukları maddi ve manevi destekten dolayı, İnönü Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Proje Birimi’ne teşekkürlerimi sunarım.