Proje Özeti

Hipertansiyon, her üç yetişkinden birinde görülmekte, ölümcül hastalıklara yol açma potansiyeli taşımakta ve tanı almış her beş bireyden dördü hastalığı etkili bir şekilde yönetememektedir. Bu nedenle hipertansiyonun etkili yönetimi son derece önemlidir. Yürütücü ve bir bursiyerin depremden sonra yaptıkları bir çalışmada bireylerin %47.9’unun hipertansiyon tanısı aldığı ve %67.8’inin hastalığı ile ilgilenmeyi bıraktığı ortaya çıkmıştır. Alanyazın tarandığında hipertansiyonunu etkili yönetemeyen bireylerin yaşam kalitelerinin azaldığı görülmektedir. Hipertansiyon yönetimi için alanyazın beslenme, egzersiz ve ilaç uyumunun üzerinde durmaktadır. Yapılan çalışmalar incelendiğinde, bu bileşenler ikili kombinasyonlar ile ele alınmış olsa da kombinasyonların mobil uygulamaya yansıtılmadığı görülmektedir. Kan basıncı ölçülmesi de dahil olmak üzere hipertansiyon yönetimi için gerekli olan bileşenlerin mobil uygulamaya entegre edilerek, kullanıcı için hastalık yönetimini oldukça kolaylaştırıcı hale getirmesi, bu projenin özgün değerini oluşturmaktadır. Önerilen uygulamanın kapsamı, hayati belirtilerin kaydı, hipertansiyon için özelleştirilmiş diyet ve egzersiz programlarının entegrasyonu ve sağlık durumundaki sapmaların belirlenerek uygun müdahaleler için danışmanlık hizmetlerinin sunulmasını içermektedir. Bu bileşenlerin bir araya getirilmesi, hastanın olası komplikasyonlarını önlemeye veya minimize etmeye yardımcı olacaktır. Mevcut literatürde bu kapsamlı yaklaşımı içeren çalışmalara nadiren rastlanmakta olup, bu durum bu araştırmanın özgünlüğünü artırmaktadır. Projeyle deprem gibi olağanüstü durumlarda bile bireyin hipertansiyon yönetimini sağlaması ve bu durumu sürdürmesi amaçlanmaktadır. Bu nedenle projede, mobil uygulamanın bireylerin yaşam kalitesi ve hastalık öz etkililiğini nasıl etkilediği test edilecektir.

Proje önerisi, depremden en çok etkilenen dört ilde Nisan 2024- Ocak 2026 tarihleri arasında ön test son test kontrol gruplu deneysel tasarımda yapılacaktır. Proje, Malatya ve Hatay için 78, Kahramanmaraş için 77, Adıyaman için 74 kişi deney ve kontrol grubuna alınarak, geçici yaşam alanında yaşayan ve hipertansiyon tanısı almış toplam 614 birey ile yürütülecektir. Projede veri toplama araçları olarak Kişisel Tanıtıcı Bilgi Formu, Hipertansiyon Öz Etkililik Ölçeği, SF- 36 Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Uluslararası Fiziksel Aktivite Ölçeği- Kısa Formu yüz yüze uygulanacaktır. Mobil uygulama Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalında görev yapan 2 öğretim üyesi ve alanında uzman akademisyenlerin görüş ve önerileri doğrultusunda oluşturulacaktır. Mobil uygulamaya yerleştirilen diyet programı için, bireylerin beslenme tercihlerini ortaya çıkaran 8 soru sorulacaktır. Bireylere beslenme programı hazırlanırken beden kitle indeksine uygun bazal metabolizma hızı, fiziksel aktivite düzeyine göre günlük alması gereken enerji hesaplanacak ve diyet programı beş besin grubu ve bunların kalorilerine göre oluşturulacaktır. Her öğün için bireylere diyete uyma durumları ile ilgili bildirim gidecektir. Bireylere gönderilecek egzersiz programı uygulaması için, bireyin kan basıncını ölçüp sisteme kaydetmesi beklenecektir.  Ayrıca günlük ilacının aldığı saati de sisteme kayıt etmesi istenecektir.  Bu kan basıncı 140/90 mmHg ve üzerinde ise projede yer alan uzman hekim önerisi ile egzersiz programına dahil edilecektir. Ancak ölçüm sonucu kan basıncı 160/100 mmHg üzerinde olan bireylere egzersiz programına dahil edilmeyeceğini ve müdahale için hekime görünmesi gerektiğini belirten bildirim gidecektir. Bireye özgü egzersiz programı mobil uygulamada yer alan OMRİ-RİS ölçeğine göre oluşturulacaktır. Egzersizler için animasyonlar hazırlanacak, bu sayede bireylerin egzersizleri doğru yapması sağlanacaktır. Tansiyon ölçümleri ve ilaca uyumu için eğitim videoları çekilmesi ve bireylerden kaydedilmesi istenen kan basınçlarının ve ilacın takibi her ilde bulunan akademisyen hemşireler tarafından yapılacaktır. Analizler, bir bilgisayar programında veriler için uygun testler kullanılarak yapılacaktır. Bu projenin araştırmacı yetiştirilmesinde, bireylerin yaşam kalitesi ve hastalık yönetimi yükseltilerek üretkenliğin artırılmasında ve yeni projelerin oluşturulmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.