Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gök Y. (Yürütücü), Aktaş A., Gürses C.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2024 - 2026
| N-heterosiklik karbenler (NHC'ler), kimyasal özellikleri bakımından fosfinlere benzeyen ve azolyum, pirimidinyum ve diazepinyum tuzlarının deprotonasyonuyla oluşturulan siklik yapılardır. N-heterosiklik karbenler ve öncüllerinin hazırlanma, kullanım, esneklik ve stabilite kolaylıklarından dolayı koordinasyon ve organometalik kimya üzerinde önemli etkileri oluşmuştur. NHC'lerin fiziko-kimyasal özellikleri, azollerdeki azot atomlarındaki sübstitüyentlerin değiştirilmesiyle kontrol edilebilir. Birçok heterosiklik karben öncülleri ve komplekslerinin antimikrobiyal, antioksidan ve antikanser ajanları olarak önemli biyolojik işlevleri vardır. Ayrıca, son zamanlarda kalkojen N-heterosiklik karben kompleksleri, insan vücuduyla biyouyumlu doğaları nedeniyle dikkat çekmeye başlamıştır. Enzimlerin inhibisyonu yoluyla farmakolojik etkilerini ortaya çıkaran küçük moleküller, bugün klinik kullanımda ağız yoluyla alınan ilaçların neredeyse yarısını oluşturmaktadır. Bu nedenle, enzim inhibitör ilaçlara yönelik dünya çapındaki pazarın 2006 yılında 95 milyar ABD Dolarını aştığı tahmin edilmektedir ve yıllık ortalama %8 oranında büyümeye devam etmesi beklenmektedir. Enzim inhibitörleri, enfeksiyöz, metabolik, kardiyovasküler ve nörolojik hastalıklar ve kanser de dahil olmak üzere esasen her türlü insan hastalığına yönelik ilaçların silahlarında yer almaktadır. Günümüzde klinik kullanımda olan, oral yoldan biyoyararlanabilen terapötik ajanların önemli bir kısmını enzim inhibitörleri olarak işlev gören ilaçlar oluşturmaktadır. Benzer şekilde, şu anda ilaç keşfi ve geliştirme çabalarının çoğu, spesifik enzim hedeflerinin inhibisyonu yoluyla etki eden ilaç adaylarının belirlenmesi ve optimize edilmesine odaklanmaktadır. NHC türevlerinde sterik etki oluşturacak grupların ayarlanması ile bu bileşiklerin biyolojik aktivitelerini de etkilediğini bilinmektedir. Aynı zamanda, lipofiliklik, hücre zarı boyunca taşınmaları nedeniyle kimyasal kısımların biyolojik potansiyeli üzerinde etkiye sahiptir. Flor ve aril grupları dahil edildikleri bileşiklerin lipofilliğini armaktadır. Bu nedenlerden dolayı çeşitli florlualkil veya aril sübstitüyentlerine sahip NHC öncülleri ve bu öncüllerden kalkojen komplesleri sentezlenecek ve yapıları uygun spektroskopik yöntemlerle (NMR, FT-IR) aydınatılacaktır. Sentezlenecek bileşiklerin antikanser ve nörodejenaratif hastalıklarda etkili olan asetilkolinesteraz ve kaspaz enzimlerine karşı inhibisyon aktiviteleri incelenecektir. Ayrıca, sentez açısında bu proje, kalkojen-N-heterosiklik karben komplekslerinin hazırlanmasında reaksiyon ortamı olarak elementel kalkojen ve etilalkol kullanılması, nispeten daha yeşil bir yaklaş olacaktır. |