Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İnönü Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Özlem Demirci
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Yetkin Gök
Eş Danışman: Aydın Aktaş
Özet:
Farmakolojik açıdan önemli
metal-bazlı ilaçların tasarımı ve sentezi, modern ilaçları keşfetme ve
geliştirmede organometalik kimyagerlerin en önemli hedeflerindendir. Yeni
metal-ilaçların tasarımı genellikle metal ve ligandın uygun kombinasyonundan
oluşur. Bu nedenle, Ir, Rh, Os, Ru, Pd, Ag, Au gibi diğer geçiş metalleri, yeni
potansiyel metallofarmasötiklerinin geliştirilmesi için kullanılmıştır. Bu
komplekslerin sentezi için fonksiyonelleştirilmesi kolay (ayarlanabilir) ve
metallerle güçlü bağlar oluşturan ligandlar tercih edilir. Bu özellikler,
metal-ilaçların işlevi (taşıma, çözünürlük, kararlılık) için esastır, ilacın
varlığını işlem boyunca etkilenmeden korur ve böylece vücuttan atılımını
kolaylaştırır. Bu konuda, biyolojik aktiviteye sahip N-heterosiklik karben (NHC) ligandları ve onların kompleksleri
ideal adaylardır. NHC'lerin hava ve neme karşı kararlılık, dayanıklı C-M
bağları oluşturma gibi eşsiz özellikleri, bu ligantlara neredeyse bütün geçiş
metallerine koordine olabilme yeteneği kazandırır. Diğer yandan, asitlik,
lipofiliklik, konformasyon ve metabolizma gibi özellikler, bir ilacın
özelliklerini modüle etmek için ortak bir stratejidir.
Yukarıda belirtilen nedenlerden
dolayı, elektron çekme özelliğinin yanı sıra en elektronegatif atom olan flor
ve modifiye edilebilme özelliğine sahip formil (-CHO) grubunun NHC ligandına ve
kompleksine dahil edilmesi, farmasötik açıdan faydalı olabilmesi ve yeni nesil
metalloilaçların üretimine yol açabilmesi tez çalışmasının temel amacıdır.
Bu tez kapsamında yapılan
çalışmalar:
1) 4-florobenzil sübstitüyentli benzimidazolyum tuzları (2a-f), NHC-Ag(I)
(3a-e), NHC-Pd(II)-piridin (4a-e), NHC-Pd(II)-trifenilfosfin (5a-c), NHC-Pd(II)-morfolin (6a-c) kompleksleri sentezlenmiş ve yapıları uygun spektroskopik
yöntemler ile
karakterize edilmiştir.
2)
4-florobenzil
sübstitüyentli benzimidazolyum tuzları
(2a-f), NHC-Ag(I) (3a-e)
ve NHC-Pd(II)-piridin (4a-e)
komplekslerinin enzim inhibisyon aktiviteleri incelenmiştir.
3) 4-formilfenil sübstitüyentli imidazolyum tuzları (7a-e), NHC-Pd(II)-3-klorpiridin (8a-e) kompleksleri sentezlenmiş ve
yapıları uygun spektroskopik yöntemler ile aydınlatılmıştır.