Akademik Veri Yönetim Sistemi
2. KAHRAMANMARAŞ BİYOKİMYA GÜNLERİ, Kahramanmaraş, Türkiye, 26 - 27 Kasım 2022, ss.3
Kimya
sektörü, imalat sektörünün ve tüketicinin ihtiyaçlarını karşılamak için doğal
veya sentetik hammaddeleri kullanarak üretim ve değişim yapan bir sektördür. Bu
sektör, çiftçilerde gübreler ve pestisitler, tekstil endüstrisinde lifler ve
sentetik boyar maddeler, sağlık sektöründe ilaçlar, gıda endüstrisinde sentetik
tatlandırıcılar, kozmetik endüstrisinde güzellik yardımcı maddeleri, ambalaj
endüstrisinde plastikler, otomobil endüstrisinde yapay kauçuk gibi çok geniş
bir yelpazede üretim yapmaktadır.
Son
zamanlarda, çeşitli organik moleküller kimyacıların ilgisini çekmiştir. Önemli
liganlar arasında yer alan karbenler de bu moleküllerin başında gelmektedir. Karbenler,
iki komşu gruba kovalent olarak bağlı ve değerlik kabuğunda altı elektrona
sahip nötr türlerdir [1]. Ayrıca organik sentezlerde yaygın olarak kullanılan
oldukça reaktif ve kısa ömürlü ara ürünlerdir [2]. NHC'lerin geçiş metali
kimyasında ligand olarak ilk uygulamaları, 1968 yılında Wanzlick [3] ve Öfele
[4] tarafından birbirinden bağımsız olarak yayınlanmıştır. Arduengo ve diğerleri
tarafından N-heterosiklik karben (NHC) kristali IAD'nin izolasyonu, depolanması
ve aşırı duyarlılığı. 1991 yılında [5]. Arduengo'nun serbest karbenlerle ilgili
çalışmasını nitrojen halkalarına uyguladıktan sonra elde edilen karbenlere
N-heterosiklik karbenler (NHC) denir. Sonraki yıllarda kararlı NHC'ler ve
asiklik karbenler gibi kararlı karbenler üzerine heyecan verici çalışmalar
yayınlandı. NHC'ler, güçlü σ-verici ve zayıf π-alıcı özellikleriyle metallere
güçlü bir şekilde koordine oldukları için metal merkezden kolayca ayrılmazlar
[7]. NHC'lerin metal-ligand bağının güçlü olması ve elektron yoğunluğunun
yüksek olması nedeniyle kimyasal reaksiyonlardaki katalitik aktiviteler
dikkatleri üzerine çekmiştir. NHC'ler elektronik ve sterik olarak
ayarlanabildiklerinden [7], periyodik tablodaki hemen hemen tüm geçiş
metalleriyle karmaşık olabilirler. Son zamanlarda, çalışma grubumuz da dâhil
olmak üzere birçok kimyager, NHC öncüllerinin biyolojik aktiviteleri üzerine
çalışmalar rapor etmiştir [10-13].
Sonuç
olarak, yeni sentetik yöntemlerle sentezlenen, daha az yan etkiye sahip, daha
az direnç geliştiren, düşük toksisite ve yüksek seçiciliğe sahip farmafokor
özelliklere sahip yeni ilaç etken maddelerin sentezi büyük bir önem arz
etmektedir. Dolayısıyla, organik sentezin önemi her geçen gün artmaktadır. NHC
öncülleri de farmakofor özellikler sergileyen önemli organik bileşiklerdendir. Bu
özelliklere sahip organik ve organometalik bileşiklerin kimya pazarında önemli
bir yeri bulunmaktadır. Bundan sonra da bu konuda yeni gelişmeler yaşanacaktır.