TÜRKÇE SÖZLÜK’TE YER ALAN EŞ GÖSTERENLİ “SAZ” SÖZCÜĞÜNE İLİŞKİN DÜZELTME ÖNERİLERİ


Creative Commons License

GÖKÇE H.

Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, sa.75, ss.131-150, 2023 (Scopus) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.32925/tday.2023.98
  • Dergi Adı: Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Scopus, Index Islamicus, Linguistic Bibliography, MLA - Modern Language Association Database, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.131-150
  • İnönü Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Yazım ve sesletimi aynı olan ancak farklı etimolojilere dayanan sözcükler eş gösterenli sözcükler olarak değerlendirilir. Birçok dilde olduğu gibi Türkçede de eş gösterenli sözcükler vardır. Türkçe Sözlük’te bu tür sözcüklerin eş gösterenli olduğunu göstermek amacıyla Romen rakamları kullanılmıştır. Türkçe Sözlük’te eş gösterenli sözcüklere yer verilmiş olsa da bazı sözcükler dikkatlerden kaçmıştır. Buna bağlı olarak bazı eş gösterenli sözcükler, çok anlamlı tek bir sözcükmüş gibi algılanmış ve sözlüğe de bu şekilde alınmıştır. Bu durum çoğu zaman sözlük kullanıcılarını yanılgıya düşürmüştür. Bazen bu tür yanılgıları düzeltmek amacıyla çoğunlukla makale düzeyinde, düzeltme ve katkı çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmada da Türkçe Sözlük’te yer alan eş gösterenli saz sözcüğü hakkında bazı düzeltme önerilerinde bulunulmuştur. Türkçe Sözlük’te eş gösterenli, biri Türkçe biri Farsça olmak üzere iki farklı saz sözcüğü vardır. Ancak yapılan araştırmalar neticesinde saz sözcüğünün biri Farsça biri Türkçe olmak üzere iki değil, biri Farsça ikisi Türkçe olmak üzere eş gösterenli üç farklı sözcük olduğu tespit edilmiştir. Eş gösterenlilik Türkçe saz sözcüğü ile ilgili olduğu için Farsça saz sözcüğü üzerinde durulmamıştır. Öncelikle Türkçe saz sözcüğündeki eş gösterenliliğin anlaşılması amacıyla tarihî ve çağdaş Türk dillerindeki anlamları üzerinde durulmuştur. Ardından bu sözcüğün etimoloji çalışmalarındaki durumuna değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise eş gösterenli olan bu sözcüğün Türkçe Sözlük’te nasıl yer alabileceği ile ilgili önerilere yer verilmiştir.
Words with the same spelling and pronunciation but based on different etymologies are considered homonymous words. As in many languages, there are homonymous words in Turkish as well. In the Turkish Dictionary, Roman numerals are used to show that such words are homonymous. Although the Turkish Dictionary includes homonymous words, some words have escaped attention. Accordingly, some homonymous words were perceived as a polysemous words and were included in the dictionary in this way. This situation has often misled the dictionary users. Sometimes, correction and contribution studies were made, mostly at the article level, in order to correct such misconceptions. In this study too, some correction suggestions have been made about the homonymous word “saz” in the Turkish dictionary. In Turkish Dictionary, there are two different homonymous words as “saz”, one in Turkish and one in Persian. However, as a result of the researches, it has been determined that there are three different homonymous words, one in Persian and two in Turkish. Since the homonymy is related to the Turkish Word “saz”, the Persian word “saz” is not emphasized. First of all, in order to understand the homonymy in the Turkish word “saz”, its meanings in historical and contemporary Turkish languages are emphasized. Then, the situation of this word in etymology studies is mentioned. In the conclusion part, suggestions about how to find this homophone word in Turkish Dictionary are given.